Katowice – Okolice al. Roździeńskiego
Cześć!
Dzisiaj biorę na warsztat fotografię, która wzbudziła bardzo duże zainteresowanie na Facebooku i Instagramie. Dlaczego niedaleko centrum miasta jeszcze kilkadziesiąt lat temu trwały żniwa i jak rozpoznać gdzie się znajdujemy? Zapraszam do lektury!
Widoczna na zdjęciu Aleja Roździeńskiego jest jedną z głównych dróg w Katowicach. Swoje imię wzięła od żyjącego na przełomie XVI i XVII wieku hutnika-poety. Swój bieg rozpoczyna przy rondzie gen. Ziętka w centrum Katowic i prowadzi do granicy z Sosnowcem. Od lat 60. jest drogą szybkiego ruchu, jednak z trudem znaleźć jakiekolwiek jej zdjęcia sprzed rozbudowy i budowy osiedla zwanego popularnie „Gwiazdami”, od ośmiokątnego kształtu bloków. Żmudne przeszukiwanie ogólnodostępnych archiwów doprowadziło mnie na stronę Muzeum Historii Katowic, gdzie znalazłem powyższą fotografię. Jej tytuł to „Żniwa pod Katowicami” i została wykonana w latach 30. XX wieku. Jak rozpoznać, że to, to samo miejsce? Już tłumaczę 🙂
Charakterystyczne punkty
W celu łatwiejszego „znalezienia się” w fotografii, powyżej zaznaczyłem 5 charakterystycznych punktów.
- Kościół Mariacki, ze swoją strzelistą wieżą. Więcej o tej budowli możecie przeczytać we wpisie o ulicy Mariackiej.
- Kościół Ewangelicko-Augsburski przy ulicy Warszawskiej.
- Familoki obok których znajduje się dzisiaj supermarket przy ul. Jerzego Dudy-Gracza.
- Staw
- Budynek sejmiku województwa (wówczas budynek Sejmu Śląskiego).
Punkty 1. i 2. są łatwe do rozpoznania i stały się moim punktem startowym. Ułożenie kościoła Mariackiego i fakt, że druga ze świątyń znajduje się po prawej stronie zdjęcia, wskazywało, że fotograf stał na północny wschód od centrum miasta.
Kolejnym tropem była ciemna plama pod numerem 4.. Przypomina ona niewielki staw, który miałby się znajdować w miejscu dzisiejszego osiedla Gwiazdy. By to sprawdzić sięgnąłem do map sporządzonych w podobnym okresie i podejrzenie okazało się słuszne.
Fakt istnienia w tym miejscu stawu tłumaczy, dlaczego osiedle Gwiazdy znajduje się w swego rodzaju „dolinie”. Temat na tyle mnie zaciekawił, że postanowiłem znaleźć to miejsce z jeszcze jednej perspektywy i oto jest:
Na pierwszym planie wspomniany staw, w tle zabudowania KWK „Ferdynand”, czyli późniejszej KWK „Katowice”. Fotografia pochodzi z roku 1937 i pochodzi ze zbiorów NAC.
Wiedząc już gdzie zrobiono zdjęcie, wystarczyło tylko znaleźć się w okolicy. Niestety mnogość pasów ruchu na al. Roździeńskiego tego nie ułatwia, ale nasyp przy drodze jak najbardziej. Nie jest to dokładnie to samo miejsce, gdzie stał pierwotny fotograf, ale myślę, że różnica nie przekracza 20 metrów.
Mapa Katowic, z uwzględnieniem położenia kościoła Ewangelicko-Augsburskiego (lewy okrąg), kościoła Mariackiego (dolny okrąg) i obszaru, który pierwotnie wytypowałem lokalizację zdjęcia.
Ulica Warszawska
Po drugiej stronie widocznych zabudowań ciągnie się ulica Warszawska, która prowadzi od Rynku (opisałem już go na stronie, LINK) do ul. 1 Maja. Drugim zdjęciem, które zestawiłem jest pochodząca z 1872 roku fotografia, przedstawiająca ulicę Warszawską z widokiem na KWK „Katowice”. Jest to podobny widok jak na zdjęciu „Torkat” (LINK), lecz w miejscu przyszłego lodowiska znajdują się jeszcze pola uprawne.
Starsza fotografia pochodzi z roku 1872 i znajduje się w zbiorach Śląskiej Biblioteki Cyfrowej, (sygnatura albumu: G 4583 II). Współczesne zdjęcie pochodzi z archiwum autora.
Na pierwszym planie widzimy mały park, który istnieje tu do dziś, następnie kilka kamienic, a w tle kopalnię Ferdynand, czyli działającą aż do 1999 roku Kopalnię Węgla Kamiennego „Katowice”.
Obecnie okolica jest skrzyżowaniem ulicy Warszawskiej i Damrota. Park nie uległ znacznym przemianom, natomiast na Warszawskiej pojawił się przystanek tramwajowy (Przystanek: Katowice-Damrota) oraz przybyło kamienic, które niestety przysłoniły KWK „Katowice”. Dominująca na zdjęciu biała kamienica została przebudowana w roku 1937, czyli ponad 60 lat po zrobieniu starszego zdjęcia 🙂
Podsumowanie
W tym krótkim wpisie chciałem przedstawić Wam jak szukać, gdzie zostały wykonane dawne zdjęcia oraz jak rozbudowa potrafi zmienić pejzaż miast. Całe szczęście istnieją zabytki, które potrafią przez stulecia dominować nad miastami i stanowić swego rodzaju „punkty orientacyjne”.
XIX wieczne zdjęcie ulicy Warszawskiej jest najstarszą fotografią, którą dotychczas zestawiłem. Jak widzimy, zmiany zaszły, ale bez problemu możemy rozpoznać to miejsce. Dziękuję za uwagę!
Gdańsk II - odbudowa
