Co ciekawego kryją Tychy?
Cześć!
Miał być jeden obszerny post, a szykują się dwa, ale jednak będą trochę dłuższe. Jak to mam w zwyczaju, w pierwszym wpisie spróbujemy przybliżyć sobie historię miasta, natomiast w kolejnym sprawdzimy jakie atrakcje oferuje mieszkańcom i turystom. Zapraszam!
Historia Tychów do 1945 roku - Stare Tychy
Historia Tychów sięga XV wieku, ale ich prawdziwy rozwój nastąpił dopiero w poprzednim stuleciu. Pierwsze wzmianki w źródłach historycznych pochodzą z 1467 roku, gdy miejscowość była niedużą wioską należącą do właścicieli ziemskich z niedalekiej Pszczyny. W tym czasie zbudowano tu pierwszy drewniany kościół. Ważną datą w historii Tychów był rok 1629, gdyż wtedy powstał Browar Książęcy, zaopatrujący w piwo pszczyński majątek. W latach 60. XIX wieku przez miasto przebiegły pierwsze linie kolejowe, łączące Tychy z dzisiejszymi Czechowicami-Dziecicami oraz Katowicami.
Rozwój miejscowości przyspieszył dopiero po I wojnie światowej, gdy Tychy znalazły się w granicach niepodległej Polski. Niestety, o przynależność do kraju musiano tu walczyć zbrojnie i to właśnie na terenie dzisiejszych Tychów sierpniu 1919 roku rozpoczęły się walki w ramach I Powstania Śląskiego. Ostatecznie w plebiscycie ponad 80% mieszkańców zdecydowała o przyłączeniu Tychów do Polski, co wpłynęło korzystnie na rozwój wsi. W dwudziestoleciu międzywojennym liczba mieszkańców osiągnęła prawie 11 tysięcy, przez co już w 1934 roku Tychy nabyły prawa „gminy wiejskiej na prawach miejskich”.
Druga wojna światowa nie zniszczyła miasta, stąd już w pierwszej połowie 1945 roku do pracy wrócił upaństwowiony browar. Tu powinniśmy postawić kropkę, gdyż okres powojenny zmienił historię Tychów o 180 stopni.
Kościół św Marii Magdaleny w Tychach. Starsza fotografia pochodzi ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, sygnatura: 3/131/0/-/515/9. Współczesne zdjęcie pochodzi z archiwum autora.
Zdjęcia "kiedyś i dziś"
Powyższa fotografia przedstawia kościół św. Marii Magdaleny, znajdujący się przy rynku w najstarszej części miasta, tzw. Starych Tychach. Zbudowano go w miejscu pierwszego drewnianego kościoła z XV wieku, ale widoczna tu budowla pochodzi z 1782 roku, lecz była kilkukrotnie przebudowywana w celu pomieszczenia rosnącej liczby wiernych. Przed kościołem znajduje się rynek miejski.
Rynek otaczają nieduże bloki mieszkalne, a większość z nich pochodzi z okresu powojennego. W centrum placu znajduje się atrakcja – fontanna otoczona pomnikami wydr (zdjęcie poniżej drugiego zestawienia „kiedyś i dziś”).
Zdjęcie poniżej przedstawia widok na rynek w latach 50. XX wieku, widok z dzisiejszej ulicy Bocheńskiego. Zestawienie to w dobry sposób prezentuje przebudowę rynku oraz zmianę jego charakteru na bardziej miejski.
Rynek w Tychach, widok z ulicy Bocheńskiego. Starsza fotografia autorstwa Zygmunta Kubskiego pochodzi ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Tychach, nr inwentarza: MMTy/F/1819/1. Współczesne zdjęcie pochodzi z archiwum autora.
Powojenne dzieje Tychów - Nowe Tychy
Podsumowując: tuż po II wojnie światowej, Tychy były niewielką, liczącą niewiele ponad 10 tysięcy mieszkańców miejscowością, z kościołem położonym obok rynku, linią kolejową i browarem. Mimo to już 25 lat później miasto liczyło ponad 70 tysięcy stałych mieszkańców, żeby w 5 lat tę wartość praktycznie podwoić. Skąd ten rozwój?
Przełomowy w historii Tychów był rok 1950, gdy w życie wszedł plan przebudowy miasta i budowa tzw. „Nowych Tychów”. Władza ludowa lubiła duże i planowane projekty i jednym z nich miała być rozbudowa budownictwa mieszkaniowego na Górnym Śląsku i stworzenie nowych miast i osiedli, będących „sypialnią” dla rozbudowywanych zakładów przemysłowych w głębi regionu. Jednym z takich miast miały być Tychy. Do tzw. „Starych Tychów” przyłączono okoliczne wsie i rozpoczęto budowę osiedli mieszkaniowych nazywanych od kolejnych liter alfabetu. W szczytowym momencie Tychy liczyły prawie 200 tysięcy mieszkańców, a od lat 70. z miasta-sypialni zaczęły się zmieniać w samodzielne miasto przemysłowe (przytoczyć tu można m.in. budowę Fabryki Samochodów Małolitrażowych, obecnie grupa FCA, czy dalszy rozwój browaru).
Wraz z początkiem lat 80. zaprzestano budowy nowych osiedli, a początku lat 90. wyłączono z miasta kilka gmin, przez co liczba mieszkańców oscyluje obecnie w granicach 130 tysięcy.
Jakie ślady pozostawiła historia?
Długoletni rozwój w formie małej miejscowości, a później szybka budowa osiedli i zakładów przemysłowych doprowadziły do podziału Tychów na znacznie zróżnicowane dzielnice. Mamy „Stare Tychy” ze starszą zabudową i zabytkowym browarem, Paprocany – zieloną dzielnicę położoną przy jeziorku, które stanowi miejsce do wypoczynku (więcej w następnym poście 😉 ), czy dzielnice typowo socrealistyczne, powstałe wg planów z lat 50. Pamiętajmy, że dzielnice te to nie tylko cegła i beton, ale również parki i obiekty rekreacyjne, mające służyć mieszkańcom. W Tychach chyba każdy znajdzie coś dla siebie.
W najbliższym wpisie chciałbym się bliżej przyjrzeć atrakcjom turystycznym i ciekawym miejscom jakie znajdziemy w Tychach. Znając już historię tego miasta, będzie nam łatwiej je sobie przyswoić. Uchylę rąbka tajemnicy i zdradzę, że pojawi się tu 5 miejsc, które moim zdaniem warto odwiedzić, a część z nich spróbujemy odtworzyć wydaniu „kiedyś i dziś”.
Źródła
- https://www.kp.pl/browary/tyskie-browary-ksiazece?start=1
- https://www.tychy.pl/historia/
- http://muzeum.tychy.pl/
- Roczniki statystyczne GUS
- https://slaskie.travel/
- https://umtychy.pl/832-tychy-stare-tychy-rynek
- https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/
Cieszyn turystycznie
Tychy turystycznie
Może Ci się spodobać
